Chłopiec na szkolnej stołówce
Gotując dla szkół i przedszkoli
Anna Słomkowska

Gotując dla uczniów - czyli jak układać jadłospis szkolny

Przypominając sobie posiłek ze szkolnej stołówki lat 90. rysują się dania smaczne, lecz szare oraz takie, które nienapoczęte zostawały na talerzach uczniów. I choć te lata już minęły, to nadal w wielu stołówkach czas się jakby się zatrzymał. Realizacja szkolnego wyżywienia potrafi być wyzwaniem, niekiedy jednak wystarczą dobre chęci i odrobina zapału, aby szkolne obiady stały się w przyszłości miłym wspomnieniem.

Energia w jedzeniu – dlaczego dziecko w szkole jej potrzebuje?

Prawidłowy rozwój młodego organizmu i sprawność intelektualna są ściśle powiązane ze zdrowym odżywianiem. Uczniowie spędzają w szkole wiele godzin i potrzebują energii do efektywnej nauki. Ludzki mózg zużywa ok. 20-30% energii przyjmowanej przez człowieka (1), a od jego funkcjonowania zależy przetwarzanie i zapamiętywanie informacji. Są dzieci, dla których szkolny obiad to jedyny ciepły posiłek w ciągu dnia. Powinien on pokrywać 30% całodziennego zapotrzebowania energetycznego dla danej grupy uczniów. Aby obliczyć zapotrzebowanie należy zajrzeć do norm żywienia i skorzystać z poziomu średniego zapotrzebowania (EAR). Warto zatem zadbać o posiłki serwowane w szkole, aby dawały uczniom odpowiednią dawkę energii i składników odżywczych, były smaczne oraz przygotowane zgodnie z wytycznymi.

Jadłospis diety szkolnej – co warto wziąć pod uwagę?

W 2019 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadziła ocenę systemu żywienia polegającą na przeanalizowaniu jadłospisów i zestawów dekadowych w obiektach systemu oświaty. Okazało się, że w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży (2):
• brakuje mleka lub przetworów mlecznych
• brakuje warzyw i owoców w posiłku
• zbyt rzadko podawane są ryby
• potrawy smażone serwowano więcej niż raz w tygodniu
• ziemniaki miały zbyt duży udział w stosunku do produktów zbożowych

Ocena szkolnych posiłków nie wypadła na piątkę, ale nadzieją na poprawę szkolnych dań jest zastosowanie się do przepisów i zaleceń ekspertów.

wiaderko z przyprawą dla szkół Kucharek GastroLine

Przyprawa do potraw Kucharek Smak natury – tylko naturalne składniki

Przyprawa do potraw Kucharek Smak Natury to kompozycja starannie dobranych warzyw i ziół i dodatków najwyższej jakości, która nadaje daniom niepowtarzalnego naturalnego smaku i aromatu.

Produkt nie zawiera:

  • glutaminianu sodu
  • substancji konserwujących
  • barwników

Jakie są zasady żywienia zbiorowego dla dzieci i młodzieży?

Każda stołówka w placówce oświatowej ma obowiązek działać w oparciu o wytyczne według, których należy prowadzić żywienie zbiorowe i dbać o jakość posiłków.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełnić środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach określa (3):
• grupy środków spożywczych, które mogą w być sprzedawane dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty,
• normach jakie powinny spełniać wybrane grupy środków spożywczych w stosunku do danej grupy wiekowej wynikające z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej,
• częstotliwości uwzględniania i odpowiedniego doboru poszczególnych grup produktów w posiłkach dla uczniów,
• sposób przygotowania posiłków w żywieniu zbiorowym,
• jakość i dopuszczalny skład używanych produktów,

Kolejnym istotnym aspektem, o którym należy pamiętać planując jadłospis w żywieniu zbiorowym to udostępnianie informacji o alergenach zawartych w żywności. Alergeny pokarmowe to czynniki znajdujące się w żywności, które mogą prowadzić do wystąpienia objawów alergii. Najczęstszymi objawami są: biegunki, bóle brzucha, pokrzywki i kaszel. Najcięższą reakcją na alergen jest wstrząs anafilaktyczny, który może prowadzić do śmierci. Dlatego zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności należy traktować szkolne posiłki jako żywność nieopakowaną i podawać zawarte w nich alergeny. W jadłospisie powinny być zaznaczone składniki zawierające alergeny z grupy 14. wskazanych w załączniku II do rozporządzenia.

Z oznaczaniem alergenów w posiłkach łączy się jeszcze jeden przepis mówiący o tym, że należy podać wszystkie składniki wchodzące w skład potrawy. Ta wytyczna znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych w paragrafie 19.

Obiady szkolne powinny być zgodne z opisanymi wyżej przepisami, ale muszą ściśle korespondować z zasadami zdrowego żywienia. Aktualne zasady przedstawia Talerz Zdrowego Żywienia (5), który w 2020 roku zastąpił Piramidę Zdrowego Żywienia. Zilustrowanie zasad w bardziej praktyczny sposób pokazuje proporcje produktów w całodziennej diecie. Komponując posiłek zgodnie z ze schematem należy uwzględnić w nim trzy główne grupy produktów:
• warzywa i owoce, które zajmują połowę porcji,
• pełnoziarniste produkty zbożowe mieszczące się w jednej ćwiartce talerza
• źródła białka w drugiej
Ponadto talerz okraszony jest zaleceniami czego jeść więcej, czego mniej i jakie stosować zamienniki.

Posiłek w szkole – gotując dla uczniów postaw na jakość

Najlepszą przyprawą każdego dania jest jakość. To ona sprawia, że nawet prosty posiłek ma doskonały smak. Naturalną jakość można znaleźć w produktach sezonowych i regionalnych, którymi warto urozmaicać szkolne obiady. Kupując produkty wieloskładnikowe należy czytać etykiety i wybierać te o “czystym” składzie. To takie, które nie zawierają zbędnych polepszaczy smaku, barwników czy stabilizatorów. Z uwagi na ograniczenia w stosowaniu soli w szkolnych jadłospisach warto stosować przyprawy i zioła. Dzięki nim posiłek będzie aromatyczny i ciekawy. Wszelkie mieszanki przypraw powinny być sprawdzone pod kątem składu, dlatego warto sięgać po produkty dedykowane żywieniu zbiorowym w szkołach i przedszkolach. Jedną z takich przypraw jest Kucharek Smak Natury. Zawiera naturalne składniki takie jak: suszone warzywa, przyprawy oraz sól, dlatego może być stosowana jako jedyna przyprawa bez konieczności dodatkowego dosalania. Nie zawiera sztucznych wzmacniaczy smaku, dlatego dodana do zup, mięs czy ryb sprawi, że posiłek będzie miał autentyczny smak i aromat.

Dietetyk Anna Słomkowska - autorka artykułu

Anna Słomkowska – dietetyk z wykształceniem, doświadczeniem i pasją. Edukatorka zdrowia i promotorka zdrowego odżywiania w szkołach.

Czy wiesz, że…

Przygotowane przez nas produkty są zgodne z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty.

Linia szkolna to osiem specjalnie opracowanych mieszanek:

  • Przyprawa do kurczaka 800g
  • Przyprawa do mięs 800g
  • Przyprawa do mięsa mielonego 800g
  • Sos pieczeniowy ciemny 1 kg
  • Przyprawa do ryb 800g
  • Sól sodowo-potasowa o obniżonej zawartości sodu 1,5 kg
  • Włoszczyzna 1,6 kg
  • Uniwersalna przyprawa do potraw Smak Natury 3 kg
Źródła

1. https://www.canr.msu.edu/news/brain_nutrition_is_food_for_thought
2. Stan sanitarny kraju za 2020 rok. Główny Inspektorat Sanitarny
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełnić środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w  tych jednostkach.
4. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska (red.), NIZP-PZH, Warszawa, 2020 https://ncez.pl/upload/normy_zywienia_2020web.pdf
5. Wiem, że dobrze jem – Talerz Zdrowego Żywienia w praktyce, NCEŻ NIZP PZH – PIB, 2021

Zarządzaj plikami cookies